Hayatta kalanların arkadaşlarına ve ailelerine tavsiyeler

© Pandora's Project, Shannon

Cinsel saldırıya veya tecavüze uğramış bir arkadaşa veya aile üyesine yardım etmek için ne yapılacağını bilmek zor olabilir. İşte size neler yapılması, (ne yapılmaması) ve bu durumla kendi başınıza nasıl başa çıkacağınız üzerine birkaç tavsiye. 

Tecavüz, cinsel istismardan hayatta kalana ne söylemeli:

Başına böyle bir şey geldiği için üzgünüm.

Senin bir kabahatin yoktu.

Hayatta kaldın, belli ki doğru şeyleri yapmışsın.

Bana söylediğin için teşekkür ederim.

Konuşmak istediğinde her zaman buradayım.

Senin için yapabileceğim bir şeyler var mı?

Hayatta kalana HİÇBİR ZAMAN söylenmemesi gereken şeyler:

Senin yüzünden oldu.

--------------- yapsaydın bu başına gelmezdi.

Üzerinden çok zaman geçti! Aş bunları!

Sen istedin.

Büyütülecek bir şey değil, birçok insanın başına geliyor.

Sana inanmıyorum. (bu söylenecek en kötü şey)

Ona acımayacak kadar SAYGI gösterin.

Onun (kadın veya erkek) dokunmak istemeyeceğini VARSAYMAYIN. Bu durumda bazıları sarılmaya bile katlanamazken, bazıları da sarılmadan yapamazlar.

Onu RAHATLATIN. Sıcak bir fincan çay veya battaniye getirin. Sakin bir müzik çalın. Ortamı rahat edilir hale getirin.

Onun için tüm sorunları çözmeye ÇALIŞMAYIN. İradesi bir kere elinden alındı, siz de yapmayın.

Danışmanıyla ilk randevusuna eşlik etmeyi ÖNERİN.

Tecavüz veya cinsel istismarın her detayını öğrenmeyi talep ETMEYİN.

Onun ne kadarını paylaşmaya ihtiyacı varsa, az ya da çok, o kadarını paylaşmasına olanak VERİN.

Sonraki tavsiyeler…

Cinsel istismar ve cinsel saldırı hakkındaki gerçekleri ve mitleri gözden geçirin.

İkincil hayatta kalanların olumlu destek verebilmeleri için kendi hislerini, davranışlarını incelemeleri ve temel gerçekleri anlamaları hayati bir meseledir. Mitlerin hayatta kalanı algılayışınızı etkilemesine izin vermeyin.

İkincil hayatta kalan olarak, siz de etkilendiniz.

Kendiniz için de danışmanlık almayı gözden geçirin (ama arkadaşınızla aynı danışmana gitmeyin.)

Kendinize yardım etmeniz hayatta kalana da yardım eder.
Birçok duygunuza ve kendinize bakmanız hiç de bencilce değildir ve kendinizi suçlu hissetmenize hiçbir neden yoktur. Aşağıdakilerden herhangi birini veya birkaçını hissediyor olmanız normaldir:

Çaresizlik – suçluluk – utanç – yakınlık kaybı – rutin kaybı – korku – intikam alma isteği – aşırı koruma - öfke

Destekleyici ve baskıcı olma arasındaki farkı bulma hedefi

Size tam bir tarif veremem. Benim için destekleyen arkadaş demek; konuşmak istediğimde oradadır, söylemek zorunda olduklarımı dinlemeye açıktır ve daha fazlası için baskı yapmayandır.  Baskıcı arkadaş devamlı beni kontrol eden, onunla konuşmam için beni zorlayan ve benim için sorunlarımı çözmeye çalışandır.

Sessizlikten korkmayın

Ne söyleyeceğinizi bilmiyorsanız, sorun yok. Bir arkadaşın yapabileceği en iyi şey arkadaşı için orada olmaktır, her şeyi düzeltmeye çalışmak veya hiçbir sorun yokmuş gibi davranmak değildir. Bazen sessizlik kelimelerden daha çok şey anlatır.


Hayatta kalanla ilişkinize ve onun size olan güvenine göre, bazen sizinle birlikteyken geçmişe dönüşler veya panik ataklar yaşayabilir. Bu gibi durumlarda ne yapılması gerektiğini bilmek zor veya korkutucu olabilir ama yapabileceğiniz bazı şeyler olabilir.

Panik Ataklar

* Hayatta kalana nerede olduğunu hatırlatın. Oturmasını ve ayaklarını yere basmasını isteyin. Etrafındakileri tarif edin ve ondan da bunu yapmasını isteyin.

* Derin nefesler almasını hatırlatın.

* Panik ataklar sırasında kullanması için ilaç yazılmışsa, ihtiyaç duyuyorsa bunları alabileceğini söyleyin.


Geçmişe dönüşler

* Geriye dönüşler sırasında hayatta kalanın istismar veya saldırıyı yeniden yaşadığını hatırlayın. Hareketlerinize dikkat edin, bir şey yapmadan önce hayatta kalanı tanımaya ve neye ihtiyacı olduğunu öğrenmeye çalışın. Yapabileceğiniz bazı şeyler:

* Adlandırın. Çoğu insan acı çektiği şeyin bir geçmişe dönüş olduğunu fark etmez.

* Hayatta kalana, şu an yaşadıklarının ona gerçek göründüğünü ama gerçekte olmadığını bildiğinizi söyleyin.

* Yumuşak bir ışık yakın.

* Tetikleyici müziği veya televizyon programını kapatın.

* Bir an önce hayatta kalanın geriye dönüş veya panik ataklarını tetikleyen şeyleri öğrenin.
* Hayatta kalanın kendine gelmesine yardım edin. Yavaş nefesler almasını teşvik edin. Hatırlamaya başladığını söyleyin. Yumuşak bir ses tonuyla konuşun. Nerede olduğunu hatırlatın. Size etrafındakileri tarif etmesini isteyin. Saldırganın/istismar edenin orada olmadığına dikkat çekin. Size karşılık veremeyebilir ama genellikle sesinizin farkındadır.
* Elinizi onun elinin veya kolunun üzerine koyun (karnına, bacaklarına vs değil). Bu onu daha fazla tetikleyebilir ama ayrıca nerede olduğunu da fark ettirebilir.
* Geçmişe dönüşlerin önemi hakkında hayatta kalanı bilgilendirin. Öğrenmek ve anlamak için iyi bir olanak olabilirler. Çoğunlukla, kişinin hatırlamaya hazır olduğuna, bedenin paylaşmak istediği bir bilginin olduğuna işaret ederler. Çoğu insan hatırlamadığı için korkar, geriye dönüşler hayatta kalanın tecrübesini doğrulayabilir.

Neyin işe yaradığı ya da yaramadığını öğrenmek için hayatta kalanı tanımak en önemlisidir. Bu gibi durumlarda yapabileceğiniz çok fazla bir şey yoktur, bu yüzden de korkutucudur. Geriye dönüşler boyunca ve sonrasında sadece yanında olun. Konuşması için baskı yapmayın, daha fazlasını tetiklemekten sakının. Biraz önce neler olduğu hakkında konuşmak isterse buna açık olun, aynı zamanda, tecavüz veya istismar sırasında yaşadığı birçok hissi şu anda da yaşıyor olabileceğini aklınızdan çıkarmayın.

Hayatta kalanların, sizden bilmenizi istedikleri…

* Genellikle istismarın sorumluluğunu biz üstleniriz. Bizim bir kabahatimizin olmadığını söylemeniz utancın suçluluk duygusunu azaltabilir ama yok etmez.
* Çok fazla utançla uğraşmak zorundayız. Lütfen hayatta kalanı utandırmayın. Bu, kırmaya çalıştığımız bir kalıp.

* Hayatta kalanın şifa bulması yıllarını alabilir. Birkaç kere danışmana gidebilir veya gitmeyebiliriz. Yeni anılar ortaya çıkabilir, yeni deneyimler bizi tetikleyebilir.

* Hayatta kalanların birçoğu başkalarının sorumluluğunu almaktadır. Bu bir hayatta kalma tekniğidir. Bu davranış kalıbından vazgeçmek çok uzun zaman alır.
* Hayatta kalanlar yargılanmalarına içerlemektedir. Yıllarca kendimizi yargılar ve cezalandırırız. Kendimize başkalarının olabileceğinden daha acımasız davranırız.
* Hayatta kalan insanların acımanıza ihtiyacı yoktur.
* Saldırganın davranışlarına bahaneler bulmaya çalışmayın.
* Hayatta kalanları sınıflandırmayınız. Her istismar, saldırı olayı benzerlikler olsa bile kendine özgüdür. Hepimiz aynı tür davranış veya şifa desenini takip etmiyoruz.
* Her hayatta kalanın istismar veya saldırı hakkında bariz anıları yoktur. Düzenli olarak anısızlıkla uğraşmak zorunda kalabiliriz.

* Şu anda güvende olsak bile, saldırgandan veya istismar edenden hala korkuyor olabiliriz.

* İstismar veya saldırı hakkında konuşmak demek “sır tutmamak” anlamına gelir.  Çoğumuz, her istismardan konuştuğumuzda “sır tutmadığımız” korkusuyla yüz yüzeyiz.

* Bir hayatta kalan sizinle istismar veya saldırı hakkında konuşmayı seçmişse ve siz bundan rahatsızlık duyuyorsanız lütfen söyleyin. Hayatta kalanın değil, konunun sizi rahatsız ettiğini hayatta kalanla paylaşın. Konudan rahatsız olmayan birini bulmayı önerebilirsiniz.

* Lütfen hayatta kalandan affedip unutmasını istemeyin. Öncelikle, unutmayı istemekten başka yapabileceğimiz bir şey yok. Ama unutamayız, nasıl başedebileceğimizi öğrenmemiz gerek.

* Lütfen bir hayatta kalana hala uğraşmayı bitirip bitirmediğini sormayınız. Bu, mahcup edici bir sorudur. Şifa bulma süreci bir ömür sürebilir.

Yukarıdaki liste Minnesota Coalition Against Sexual Assault/Training Manual (Minnesota Cinsel Saldırıya Karşı Koalisyon / Eğitim El Kitabı) listesinden adapte edilmiştir.